प्याज को फाइदा, उपयोग र साइड इफेक्ट
खानामा टेम्परिङ गर्दा प्याज नमिसाएर सलादमा स्थान नदिने हो भने खानाको स्वाद आउँदैन । अवश्य पनि, यसलाई काट्दा आँखामा पानी अवश्य आउँछ, तर यसलाई खाँदा हुने अनगिन्ती फाइदाहरूको कुनै मेल छैन। विशेषगरी गर्मीमा प्याज खाँदा गर्मी हुँदैन भनिन्छ । तपाईलाई यो थाहा पाउँदा छक्क पर्नुहुनेछ कि प्याजले गर्मीको प्रकोपलाई निको पार्ने मात्र होइन, यसले मधुमेह र क्यान्सर जस्ता रोगहरूबाट पनि बचाउन सक्छ। यस लेखमा, हामी प्याजका यस्ता सबै आयुर्वेदिक गुणहरूको बारेमा विस्तृत रूपमा छलफल गर्नेछौं। यसका साथै यसलाई कसरी खाने भन्ने पनि बताउनेछौँ । अन्त्यमा प्याज खानुका बेफाइदाहरु पनि बताउनेछौँ ।
सामग्रीको तालिका
प्याज के हो?
प्याजका प्रकारहरू
के प्याज तपाईको स्वास्थ्यको लागि राम्रो छ?
प्याज खाने राम्रो तरिका के हो - काँचो वा पकाएको?
प्याजका फाइदाहरू
प्याजको पोषण तत्व - प्याजको पोषण मूल्य
प्याजको प्रयोग - प्याज कसरी प्रयोग गर्ने
प्याजको चयन र भण्डारण
प्याजको साइड इफेक्ट
सामान्यतया प्याजलाई तरकारी मानिन्छ । यसलाई नेपालमा मा मात्रै नभई विश्वभर नै चर्को रुपमा खाइन्छ । यसको वैज्ञानिक नाम एलियम सेपा हो। यसलाई विभिन्न भाषामा विभिन्न नामले बोलाइन्छ। प्याजको बोटमा नीलो र हरियो रंगका पातहरू हुन्छन्।
प्याज खाना पकाउन प्रयोग गरिन्छ। साथै, यसलाई काँचो पनि खान सकिन्छ र यसको चटनी र अचार पनि बनाइन्छ। यसको स्वाद तिखो र तिखो हुन्छ। जुनसुकै हावापानीमा सजिलै खेती गर्न सकिन्छ। यदि हामी यसको बिरुवाको बारेमा कुरा गर्छौं भने, वैज्ञानिकहरूले यसलाई स्टेमको रूपमा मान्दछन्, जुन जमिन भित्र बस्छ। यसले बिरुवालाई राम्रोसँग बढ्न मद्दत गर्दछ।
के तपाईलाई थाहा छ प्याजका कति प्रकार छन्, यदि छैन भने हामी यहाँ बताइरहेका छौं।
प्याजका प्रकारहरू
प्याजका धेरै प्रजातिहरू संसारभर पाइन्छ। यद्यपि, ती सबैको बारेमा यहाँ बताउन सम्भव छैन, त्यसैले हामी केही विशेष प्रकारको बारेमा कुरा गर्दैछौं।
पहेंलो प्याज: यसको मासु सेतो रङको हुन्छ, जबकि यसको बाहिरी तह खैरो रङको हुन्छ। यसको गन्ध सल्फर जस्तै छ।
मीठो प्याज: यसको बाहिरी तह हल्का र कम अपारदर्शी छ र यो अलि बाक्लो छ।
सेतो प्याज : यो बाहिरबाट हेर्दा सेतो हुन्छ । साथै, यसको स्वाद अन्य प्याज भन्दा अलि मीठो छ।
रातो प्याज: यो स्वादमा हल्का मिठो हुन्छ र काँचो खान सकिन्छ। यसको बाहिरी तह म्याजेन्टा रंगको हुन्छ।
Shallots: यो आकार मा सानो छ। यसको बाहिरी तह खैरो र भित्री पल्प बैजनी हुन्छ।
हरियो प्याज: यो प्याज पूर्ण रूपमा विकसित भएको छैन।
लीक: यसको तलको गोलो भाग सानो हुन्छ, जबकि काण्ड लामो हुन्छ। यो सस वा सूप बनाउन प्रयोग गरिन्छ।
अर्को, हामी प्याज किन खानु आवश्यक छ भन्ने जवाफ दिँदैछौं।
के प्याज तपाईको स्वास्थ्यको लागि राम्रो छ?
प्याज स्वास्थ्यका लागि हरेक हिसाबले फाइदाजनक हुन्छ । चाहे यसलाई काँचो खानुहोस् वा तरकारीमा थप्नुहोस्। यसलाई फोलेट, आइरन, पोटासियम र भिटामिन C र B6 को राम्रो स्रोत मानिन्छ। यसका साथै यसमा म्यांगनीज पनि हुन्छ, जसले तपाईंलाई चिसो र फ्लूबाट बचाउँछ।
यसमा एलियम र एलिल डाइसल्फाइड जस्ता आवश्यक फाइटोकेमिकलहरू हुन्छन्, जुन एलिसिनमा परिणत हुन्छन्। धेरै वैज्ञानिक अध्ययनहरूले पत्ता लगाएका छन् कि एलिसिन नामक तत्वले क्यान्सर र मधुमेहसँग लड्न सक्षम छ। प्याजले नसाहरूमा सूजन र रक्तचाप नियन्त्रण गर्न सक्छ।
प्याजमा क्वेर्सेटिन नामक तत्व पनि हुन्छ, जसले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। यस गुणको कारण, प्याजले शरीरमा सूजन कम गर्न सक्छ। प्याजबाट निकालेको तेल पनि फाइदाजनक हुन्छ । यस तेलमा एन्टिअक्सिडेन्ट, एन्टिसेप्टिक र एन्टिब्याक्टेरियल गुण पनि पाइन्छ । निस्सन्देह, प्याज लाभदायक छ र स्वस्थ रहन मद्दत गर्दछ, तर यसले कुनै पनि गम्भीर रोगलाई निको पार्न सक्दैन। यसले मात्र लक्षणहरू कम गर्न र रोगको अवस्थाबाट निको हुन मद्दत गर्न सक्छ।
अब थाहा पाउनुहोस् कुन ढाँचामा प्याज खानु राम्रो हुन्छ ।
प्याज खाने राम्रो तरिका के हो - काँचो वा पकाएको?
प्याज काँचो खाने कि पकाएर खाने भन्ने कुरा तपाईको रोजाइमा भर पर्छ । यदि काँचो प्याजको कुरा गर्ने हो भने यसमा धेरै मात्रामा अर्गानिक सल्फर पाइन्छ, जसका धेरै फाइदाहरु छन् । एक वैज्ञानिक अध्ययनका अनुसार प्याजको पल्पको बाहिरी तहमा बढी मात्रामा फ्लेभोनोइड हुन्छ, जसमा एन्टिअक्सिडेन्ट गुण हुन्छ । त्यसोभए, प्याज काट्दा, तपाईंले कम्तिमा यो तह हटाउनु पर्छ। यो धेरै अवस्थामा तपाईंको लागि लाभदायक छ।
पकाएको प्याजमा फाइबर र कपरको मात्रा पाइन्छ । फाइबरले पाचन प्रणालीलाई सुधार्न मद्दत गर्छ भने तामाले मस्तिष्कको विकासका लागि राम्रो मानिन्छ। प्याजको अचार पनि स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक मानिन्छ । यहाँ यो उल्लेख गर्न महत्त्वपूर्ण छ कि केही कम्पनीहरूले प्याजको अचारमा केमिकल मिसाइदिन्छ, जुन स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छ। यस अर्थमा प्याजलाई काँचो र पकाएर पनि खान सकिन्छ।
प्याजको फाइदाहरू यस लेखमा थप चर्चा गरिएको छ।
प्याजका फाइदाहरू
यहाँ हामीले प्याज स्वास्थ्य, छाला र कपालको लागि कसरी फाइदाजनक छ भनेर बताइरहेका छौं। लेखको यस भागमा, हामी यी तीन चीजहरूको बारेमा विस्तृत रूपमा बताउनेछौं। सबैभन्दा पहिले स्वास्थ्यका लागि प्याजका फाइदाहरूबारे कुरा गरौं:
स्वास्थ्यका लागि प्याजका लाभहरू
१.मधुमेह
मुसामा गरिएको वैज्ञानिक अध्ययनबाट प्याजको जुसले रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्ने कुरा पुष्टि भएको छ । अध्ययनका अनुसार प्याजमा क्रोमियम हुन्छ, जसका कारण यो मधुमेहका बिरामीका लागि फाइदाजनक हुन्छ । यसको अतिरिक्त, यसमा सल्फर, क्वेर्सेटिन र एन्टिडायबेटिक गुणहरू पनि छन्, जसले रक्त शर्करामा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। त्यसैले मधुमेह जस्ता समस्याबाट बच्न दैनिक सीमित मात्रामा प्याजको सेवन गर्न सकिन्छ । अर्कोतर्फ कोही मधुमेहबाट पीडित छन् भने मधुमेहको औषधिसँगै प्याजको सेवन चिकित्सकको सल्लाहमा मात्र गर्नुपर्छ ।
२. क्यान्सर
बैज्ञानिकहरुका अनुसार प्याजमा स्तन र पेटको क्यान्सर गराउने कोशिकाहरुको बृद्धि रोक्ने क्षमता हुन्छ । प्याजमा क्वेर्सेटिन र एन्थोसायनिन उच्च मात्रामा पाइन्छ । Quercetin ले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। एन्टिअक्सिडेन्टले शरीरमा फ्री रेडिकलको निर्माणलाई रोक्छ, जसले क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ। त्यसैले प्याजको सेवनले शरीरमा क्यान्सर ब्याक्टेरिया बढ्ने मौका पाउँदैन । प्याजको सेवनले मुखको क्यान्सरबाट पनि बच्न सकिन्छ । यो पनि पत्ता लागेको छ कि जो मानिसले प्याजको बढी सेवन गर्छ, उनीहरुमा क्यान्सर हुने सम्भावना धेरै गुना कम हुन्छ । यसरी क्यान्सरबाट बच्न प्याज खानुको फाइदा पनि हो । क्यान्सर एक घातक रोग हो भनेर यहाँ प्रष्ट गरौं। यदि कोही क्यान्सरबाट पीडित छ भने, उसले डाक्टरबाट उपचार गर्नुपर्छ।
३.पाचन प्रणाली
प्याजको औषधीय गुणले पाचन प्रणालीलाई सुधार्ने काम पनि गर्छ । पकाएको प्याजमा फाइबरको मात्रा बढी हुन्छ, जसले गर्दा कब्जियत र ग्यासजस्ता समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । कब्जियतको समस्या भएन भने पाचन प्रणालीले राम्रोसँग काम गर्छ । प्याजमा पाइने यो फाइबरलाई ओलिगोफ्रुक्टोज भनिन्छ । यसले आन्द्रामा राम्रो ब्याक्टेरियाको वृद्धिमा मद्दत गर्छ, जसले गर्दा आन्द्राले राम्रोसँग काम गर्न सक्छ। यति मात्र होइन, ओलिगोफ्रुक्टोज पखालाजस्ता समस्यामा पनि फाइदाजनक साबित हुन्छ ।
प्याजमा पाइने फाइटोकेमिकल्सले ग्यास्ट्रिक अल्सरको प्रभावलाई धेरै हदसम्म कम गर्न सक्छ। प्याजमा केही प्राकृतिक प्रोबायोटिक्स पनि हुन्छन्, जसले कब्जियतबाट छुटकारा पाउन मद्दत गर्छ। यस बाहेक यसले पेट दुख्ने र पेटको कीरा जस्ता समस्याबाट पनि राहत दिन्छ, तर यसबारे थप अनुसन्धान आवश्यक छ।
४. राम्रो हृदय स्वास्थ्य
प्याजमा पाइने Quercetin गुण मुटुका लागि पनि राम्रो हुन्छ । यसमा एन्टिअक्सिडेन्टका साथै एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ, जसले गर्दा मुटुले राम्रोसँग काम गर्न सक्छ। प्याजले कोलेस्ट्रोलको स्तरलाई पनि सन्तुलनमा राख्न सक्छ, जुन मुटुको स्वास्थ्यको लागि महत्त्वपूर्ण छ। क्याम्ब्रिज युनिभर्सिटी प्रेसको रिपोर्टका अनुसार प्याजमा फ्लेभोनोइड हुन्छ, जसले मोटो व्यक्तिमा एलडीएल (खराब कोलेस्ट्रोल) को स्तर कम गर्न सक्छ ।
प्याजले रगतमा रहेका प्लेटलेट्सलाई एकअर्कामा टाँसिनबाट रोक्न सक्छ, जसले गर्दा रगत जम्न नदिने र हृदयाघातको जोखिम कम हुन्छ। यसबाहेक प्याजले उच्च रक्तचापलाई पनि नियन्त्रण गर्छ, जुन मुटुका लागि राम्रो होइन ।
५. बलियो हड्डी
अनुसन्धानका अनुसार प्याजले उमेर बढ्दै जाँदा हुने ओस्टियोपोरोसिस (हड्डी कमजोर हुने र भाँच्ने) को जोखिम कम गर्छ। त्यसैगरी, अर्को अध्ययन अनुसार दैनिक प्याज खाने महिलाको हड्डी प्याज नखाने महिलाको तुलनामा पाँच प्रतिशत बलियो हुन्छ । साथै, ५० वर्षभन्दा माथिका महिलाले प्याज खाँदा हड्डीमा सकारात्मक प्रभाव पर्छ ।
आर्थराइटिस फाउन्डेसनका अनुसार प्याजमा पाइने क्वेर्सेटिन यति प्रभावकारी हुन्छ कि यसले ल्युकोट्रिन, प्रोस्टाग्ल्यान्डिन र हिस्टामाइनको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ। यी सबैले ओस्टियोआर्थराइटिस र रुमेटोइड गठियामा सूजन निम्त्याउँछ। यसका साथै प्याज खाँदा जोर्नी दुख्ने समस्याबाट पनि राहत मिल्छ । हड्डी बलियो बनाउने प्याजको औषधीय गुणको सूचीमा पनि पर्छ ।
६. सूजन र एलर्जीबाट राहत
तपाईलाई पहिले नै थाहा छ, प्याजमा क्वेर्सेटिन नामक तत्व हुन्छ, जसले सूजन कम गर्न मद्दत गर्दछ। यसको अतिरिक्त, quercetin मा एन्टिहिस्टामिन गुणहरू पनि छन्, जसले तपाईंलाई एलर्जीसँग लड्न मद्दत गर्दछ। प्याजलाई खानामा प्रयोग गरेमा साइनसको समस्या समाधान हुने जनविश्वास रहेको छ । यदि तपाइँ राती काँचो प्याज खानुहुन्छ भने, यसमा पाइने सल्फर नामक कम्पाउन्डले बलगम बाहिर निकाल्न मद्दत गर्दछ।
प्याजमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण पनि हुन्छ । यसको रस सेवन गर्नाले स्ट्रेप्टोकोकस म्युटान्स र स्ट्रेप्टोकोकस सोब्रिनस ब्याक्टेरियाको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ जसले दाँत बिगार्छ र एलर्जी निम्त्याउँछ। तसर्थ, सूजन कम गर्न पनि प्याज खानुको फाइदाहरू मध्ये एक हो।
७. राम्रो प्रतिरक्षा प्रणाली
स्वस्थ प्रतिरक्षा प्रणालीको लागि भिटामिन-सी आवश्यक हुन्छ र प्याजमा पाइने फाइटोकेमिकल्सले शरीरमा भिटामिन-सी बढाउने काम गर्छ। प्याजमा सेलेनियम पनि हुन्छ, जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई सुधार गर्न सक्छ। प्याजको सेवनले शरीरमा भिटामिन–सीको मात्रा बढाउँछ । भिटामिन-सीले प्रतिरक्षा प्रणालीमा रहेको फ्री रेडिकलहरूलाई हटाउँछ र विषाक्त पदार्थहरूलाई सफा गर्छ।
८. मौखिक स्वास्थ्य
काँचो प्याज खाएपछि मुखबाट दुर्गन्ध आउन थाल्छ भन्ने कुरा त सबैलाई थाहा छ तर मुखको स्वास्थ्यका लागि काँचो प्याज धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने तपाईलाई थाहा नहुन सक्छ । यसमा थायोसल्फिनेट्स र थायोसल्फोनेट भनिने दुईवटा सल्फर यौगिकहरू हुन्छन्, जसले दाँत क्षय गर्ने ब्याक्टेरियालाई मार्न सक्छ। प्याजमा भिटामिन–सी पाइन्छ, जुन दाँतको स्वास्थ्यका लागि आवश्यक हुन्छ । यति मात्र होइन, प्याजले मुखको क्यान्सर हुनबाट जोगाउन पनि मद्दत गर्छ।
९. कान दुखाइबाट राहत
बैज्ञानिकहरुका अनुसार प्याजमा स्तन र पेटको क्यान्सर गराउने कोशिकाहरुको बृद्धि रोक्ने क्षमता हुन्छ । प्याजमा क्वेर्सेटिन र एन्थोसायनिन उच्च मात्रामा पाइन्छ । Quercetin ले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। एन्टिअक्सिडेन्टले शरीरमा फ्री रेडिकलको निर्माणलाई रोक्छ, जसले क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ। त्यसैले प्याजको सेवनले शरीरमा क्यान्सर ब्याक्टेरिया बढ्ने मौका पाउँदैन । प्याजको सेवनले मुखको क्यान्सरबाट पनि बच्न सकिन्छ । यो पनि पत्ता लागेको छ कि जो मानिसले प्याजको बढी सेवन गर्छ, उनीहरुमा क्यान्सर हुने सम्भावना धेरै गुना कम हुन्छ । यसरी क्यान्सरबाट बच्न प्याज खानुको फाइदा पनि हो । क्यान्सर एक घातक रोग हो भनेर यहाँ प्रष्ट गरौं। यदि कोही क्यान्सरबाट पीडित छ भने, उसले डाक्टरबाट उपचार गर्नुपर्छ।
३.पाचन प्रणाली
प्याजको औषधीय गुणले पाचन प्रणालीलाई सुधार्ने काम पनि गर्छ । पकाएको प्याजमा फाइबरको मात्रा बढी हुन्छ, जसले गर्दा कब्जियत र ग्यासजस्ता समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । कब्जियतको समस्या भएन भने पाचन प्रणालीले राम्रोसँग काम गर्छ । प्याजमा पाइने यो फाइबरलाई ओलिगोफ्रुक्टोज भनिन्छ । यसले आन्द्रामा राम्रो ब्याक्टेरियाको वृद्धिमा मद्दत गर्छ, जसले गर्दा आन्द्राले राम्रोसँग काम गर्न सक्छ। यति मात्र होइन, ओलिगोफ्रुक्टोज पखालाजस्ता समस्यामा पनि फाइदाजनक साबित हुन्छ ।
प्याजमा पाइने फाइटोकेमिकल्सले ग्यास्ट्रिक अल्सरको प्रभावलाई धेरै हदसम्म कम गर्न सक्छ। प्याजमा केही प्राकृतिक प्रोबायोटिक्स पनि हुन्छन्, जसले कब्जियतबाट छुटकारा पाउन मद्दत गर्छ। यस बाहेक यसले पेट दुख्ने र पेटको कीरा जस्ता समस्याबाट पनि राहत दिन्छ, तर यसबारे थप अनुसन्धान आवश्यक छ।
४. राम्रो हृदय स्वास्थ्य
प्याजमा पाइने Quercetin गुण मुटुका लागि पनि राम्रो हुन्छ । यसमा एन्टिअक्सिडेन्टका साथै एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ, जसले गर्दा मुटुले राम्रोसँग काम गर्न सक्छ। प्याजले कोलेस्ट्रोलको स्तरलाई पनि सन्तुलनमा राख्न सक्छ, जुन मुटुको स्वास्थ्यको लागि महत्त्वपूर्ण छ। क्याम्ब्रिज युनिभर्सिटी प्रेसको रिपोर्टका अनुसार प्याजमा फ्लेभोनोइड हुन्छ, जसले मोटो व्यक्तिमा एलडीएल (खराब कोलेस्ट्रोल) को स्तर कम गर्न सक्छ ।
प्याजले रगतमा रहेका प्लेटलेट्सलाई एकअर्कामा टाँसिनबाट रोक्न सक्छ, जसले गर्दा रगत जम्न नदिने र हृदयाघातको जोखिम कम हुन्छ। यसबाहेक प्याजले उच्च रक्तचापलाई पनि नियन्त्रण गर्छ, जुन मुटुका लागि राम्रो होइन ।
५. बलियो हड्डी
अनुसन्धानका अनुसार प्याजले उमेर बढ्दै जाँदा हुने ओस्टियोपोरोसिस (हड्डी कमजोर हुने र भाँच्ने) को जोखिम कम गर्छ। त्यसैगरी, अर्को अध्ययन अनुसार दैनिक प्याज खाने महिलाको हड्डी प्याज नखाने महिलाको तुलनामा पाँच प्रतिशत बलियो हुन्छ । साथै, ५० वर्षभन्दा माथिका महिलाले प्याज खाँदा हड्डीमा सकारात्मक प्रभाव पर्छ ।
आर्थराइटिस फाउन्डेसनका अनुसार प्याजमा पाइने क्वेर्सेटिन यति प्रभावकारी हुन्छ कि यसले ल्युकोट्रिन, प्रोस्टाग्ल्यान्डिन र हिस्टामाइनको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ। यी सबैले ओस्टियोआर्थराइटिस र रुमेटोइड गठियामा सूजन निम्त्याउँछ। यसका साथै प्याज खाँदा जोर्नी दुख्ने समस्याबाट पनि राहत मिल्छ । हड्डी बलियो बनाउने प्याजको औषधीय गुणको सूचीमा पनि पर्छ ।
६. सूजन र एलर्जीबाट राहत
तपाईलाई पहिले नै थाहा छ, प्याजमा क्वेर्सेटिन नामक तत्व हुन्छ, जसले सूजन कम गर्न मद्दत गर्दछ। यसको अतिरिक्त, quercetin मा एन्टिहिस्टामिन गुणहरू पनि छन्, जसले तपाईंलाई एलर्जीसँग लड्न मद्दत गर्दछ। प्याजलाई खानामा प्रयोग गरेमा साइनसको समस्या समाधान हुने जनविश्वास रहेको छ । यदि तपाइँ राती काँचो प्याज खानुहुन्छ भने, यसमा पाइने सल्फर नामक कम्पाउन्डले बलगम बाहिर निकाल्न मद्दत गर्दछ।
प्याजमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण पनि हुन्छ । यसको रस सेवन गर्नाले स्ट्रेप्टोकोकस म्युटान्स र स्ट्रेप्टोकोकस सोब्रिनस ब्याक्टेरियाको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ जसले दाँत बिगार्छ र एलर्जी निम्त्याउँछ। तसर्थ, सूजन कम गर्न पनि प्याज खानुको फाइदाहरू मध्ये एक हो।
७. राम्रो प्रतिरक्षा प्रणाली
स्वस्थ प्रतिरक्षा प्रणालीको लागि भिटामिन-सी आवश्यक हुन्छ र प्याजमा पाइने फाइटोकेमिकल्सले शरीरमा भिटामिन-सी बढाउने काम गर्छ। प्याजमा सेलेनियम पनि हुन्छ, जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई सुधार गर्न सक्छ। प्याजको सेवनले शरीरमा भिटामिन–सीको मात्रा बढाउँछ । भिटामिन-सीले प्रतिरक्षा प्रणालीमा रहेको फ्री रेडिकलहरूलाई हटाउँछ र विषाक्त पदार्थहरूलाई सफा गर्छ।
८. मौखिक स्वास्थ्य
काँचो प्याज खाएपछि मुखबाट दुर्गन्ध आउन थाल्छ भन्ने कुरा त सबैलाई थाहा छ तर मुखको स्वास्थ्यका लागि काँचो प्याज धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने तपाईलाई थाहा नहुन सक्छ । यसमा थायोसल्फिनेट्स र थायोसल्फोनेट भनिने दुईवटा सल्फर यौगिकहरू हुन्छन्, जसले दाँत क्षय गर्ने ब्याक्टेरियालाई मार्न सक्छ। प्याजमा भिटामिन–सी पाइन्छ, जुन दाँतको स्वास्थ्यका लागि आवश्यक हुन्छ । यति मात्र होइन, प्याजले मुखको क्यान्सर हुनबाट जोगाउन पनि मद्दत गर्छ।
९. कान दुखाइबाट राहत
प्याजले कान दुख्ने समस्या निको हुने विश्वास गरिन्छ । यसका लागि प्याजको रस निकालेर त्यसलाई तताएर प्रभावित कानमा हालिन्छ। यस्ता अन्य धेरै घरेलु उपाय छन्, जसमा प्याजको प्रयोगले कान दुख्ने समस्या निको हुन्छ ।
नोट: यस सम्बन्धमा अहिलेसम्म थोरै वैज्ञानिक अनुसन्धान भएको छ र प्याज कान दुखाइको लागि राम्रो हो कि होइन भनेर स्पष्ट रूपमा भन्न गाह्रो छ। तपाईंले यसलाई प्रयोग गर्नु अघि राम्रो कान चिकित्सकलाई सोध्नु पर्छ।
१०. आँखाको लागि
प्याज र आँखाको सम्बन्ध पनि अनौठो छ । काट्दा आँखाबाट पानी निस्कन्छ, खाँदा आँखाको ज्योति तेज हुन्छ । प्याजको सेवनले शरीरमा ग्लुटाथियोन निर्माण हुन्छ, जुन एक प्रकारको प्रोटिन हो। यसले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। शरीरमा ग्लुटाथियोनको बढी मात्रा हुनु भनेको कालो र सेतो मोतियाबिन्दु र आँखासँग सम्बन्धित अन्य रोगहरूबाट छुटकारा पाउनु हो। प्याजमा सेलेनियम पनि पाइन्छ, जसले गर्दा शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा भिटामिन–ई प्राप्त हुन्छ र आँखाका लागि भिटामिन–ई आवश्यक हुन्छ । त्यसैले प्याज खानुको फाइदामा आँखाको ज्योति बढाउनु पनि समावेश छ भन्न सकिन्छ ।
प्याजका फाइदाहरू जान्न यो लेख पढ्नुहोस्।
११. यौन क्षमता बढाउनुहोस्
नोट: यस सम्बन्धमा अहिलेसम्म थोरै वैज्ञानिक अनुसन्धान भएको छ र प्याज कान दुखाइको लागि राम्रो हो कि होइन भनेर स्पष्ट रूपमा भन्न गाह्रो छ। तपाईंले यसलाई प्रयोग गर्नु अघि राम्रो कान चिकित्सकलाई सोध्नु पर्छ।
१०. आँखाको लागि
प्याज र आँखाको सम्बन्ध पनि अनौठो छ । काट्दा आँखाबाट पानी निस्कन्छ, खाँदा आँखाको ज्योति तेज हुन्छ । प्याजको सेवनले शरीरमा ग्लुटाथियोन निर्माण हुन्छ, जुन एक प्रकारको प्रोटिन हो। यसले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। शरीरमा ग्लुटाथियोनको बढी मात्रा हुनु भनेको कालो र सेतो मोतियाबिन्दु र आँखासँग सम्बन्धित अन्य रोगहरूबाट छुटकारा पाउनु हो। प्याजमा सेलेनियम पनि पाइन्छ, जसले गर्दा शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा भिटामिन–ई प्राप्त हुन्छ र आँखाका लागि भिटामिन–ई आवश्यक हुन्छ । त्यसैले प्याज खानुको फाइदामा आँखाको ज्योति बढाउनु पनि समावेश छ भन्न सकिन्छ ।
प्याजका फाइदाहरू जान्न यो लेख पढ्नुहोस्।
११. यौन क्षमता बढाउनुहोस्
प्याज एक तरकारी मात्र होइन, आयुर्वेदिक औषधि पनि हो । यसलाई यौन क्षमता बढाउन पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । प्याजको सेवनले पुरुषको प्रजनन क्षमता बढाउने विश्वास गरिन्छ । यस सम्बन्धमा वैज्ञानिकहरुले अनुसन्धान गरेका छन् । यो अनुसन्धान एनसीबीआई (नेशनल सेन्टर फर बायोटेक्नोलोजी इन्फॉर्मेशन) को साइटमा प्रकाशित गरिएको छ। यस शोधपत्रमा प्याज वा प्याजको अर्कको प्रयोगले पुरुषमा टेस्टोस्टेरोन हर्मोनको स्तरमा सुधार ल्याउन सकिन्छ भन्ने स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरिएको छ । पुरुषको प्रजनन क्षमताको लागि यो हर्मोन सन्तुलित हुनु आवश्यक छ।
१२. ज्वरो र खोकी
ज्वरो आएमा प्याजलाई घरेलु उपचारको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसको प्रयोगले ज्वरोबाट धेरै हदसम्म राहत दिन्छ। आज पनि धेरै मानिसहरूले परम्परागत रूपमा ज्वरो र खोकीको लागि प्याज प्रयोग गर्छन्। यति मात्र होइन, कतिपयलाई नाकबाट रगत बग्ने समस्या हुन्छ, उनीहरुका लागि प्याजको धुवाँ फाइदाजनक हुन्छ । अर्कोतर्फ प्याजको रसमा मह मिसाएर खाँदा रुघाखोकीमा आराम मिल्छ । प्याज खानुका फाइदाहरूमा ज्वरो र खोकीबाट पनि राहत मिल्छ। अहिले यस सम्बन्धमा थप वैज्ञानिक अनुसन्धान आवश्यक छ ।
१३. रजोनिवृत्ति मा उपयोगी
रजोनिवृत्तिको समयमा, महिलाहरूलाई धेरै शारीरिक समस्याहरू छन्। यस्तो अवस्थामा प्याज उनीहरुका लागि फाइदाजनक हुन सक्छ । रजोनिवृत्तिको समयमा महिलाको हड्डी सबैभन्दा बढी प्रभावित हुन्छ। यस्तो अवस्थामा प्याजको रस सेवन गर्दा हड्डीको घनत्व बढ्छ। एनसीबीआईको वेबसाइटमा प्रकाशित अनुसन्धान पत्रमा प्याजको रस रजोनिवृत्तिमा फाइदाजनक रहेको पनि बताइएको छ । अध्ययनले प्याजको रस पिउने ५० वर्षभन्दा माथिका महिलाहरूमा हिप भाँच्ने सम्भावना २० प्रतिशत कम हुने देखाएको छ । यसै आधारमा रजोनिवृत्तिको समयमा प्याजको प्रयोग लाभदायक हुन्छ भन्न सकिन्छ।
१४. राम्रो श्वासनली
यदि कसैलाई दम जस्ता श्वासप्रश्वास सम्बन्धी समस्या छ भने प्याजको सेवन गर्न सकिन्छ । यसले इन्फ्लेमेटरी जस्तै काम गर्छ। साथै, यसमा ओमेगा-३ फ्याटी एसिड हुन्छ, जुन दम र एलर्जी राइनाइटिस जस्ता समस्याहरूको लागि राम्रो हुन्छ। यसलाई दैनिक आहारमा समावेश गर्न सकिन्छ। चाहे तरकारीमा हालेर खाइयोस् वा सलादको रूपमा खाइन्छ । यो सबै हिसाबले लाभदायक साबित हुनेछ। प्याजको फाइदाहरूमा श्वासनलीको राम्रो काम पनि समावेश छ।
१५. राम्रो निद्रा
यस लेखमा पहिले उल्लेख गरिएझैं प्याजमा प्रीबायोटिक्स हुन्छ, जसले राम्रो निद्रा लिन र तनाव कम गर्न मद्दत गर्दछ। प्याज खानाले पेटमा राम्रो ब्याक्टेरियालाई बढावा दिन्छ, जसले आहार फाइबरलाई पचाउँछ, जसले पेटलाई स्वस्थ राख्छ र मेटाबोलिक उप-उत्पादनहरू उत्पादन गर्दछ। यी उपउत्पादनहरूले मस्तिष्कको कार्यलाई सुधार गर्न र राम्रो निद्रालाई बढावा दिन सक्छ। प्याजको औषधीय गुणले राम्रो निद्रा पनि समावेश गर्दछ।
१६. रगत जम्दैन
प्याजमा रुटिन नामक तत्व हुन्छ, जसले शरीरमा रगत जम्न दिँदैन । एक अध्ययनले पत्ता लगायो कि रुटिनले एन्टिथ्रोम्बोटिकको रूपमा काम गर्छ, जसले रगत जम्ने खतरा कम गर्छ। यी रगत थक्काहरू धमनी र नसहरूमा बन्न सक्छन्। केही इन्जाइमहरू उत्पादन हुन्छन् जब क्लटहरू बन्छन्, र दिनचर्याले यी इन्जाइमहरूलाई रोक्न मद्दत गर्दछ।
१७. हैजा को उपचार
रुघाखोकी, कान दुख्ने र क्यान्सरजस्ता रोग लागेपछि अब हामी हैजाको कुरा गर्छौं । अनुसन्धानले प्याजमा यस्ता गुणहरू हुने गरेको पाइएको छ, जसले हैजालाई केही हदसम्म निको पार्न सक्छ । यसमा ब्याक्टेरियल गुण हुन्छ। त्यसैले प्याजलाई हैजाको घरेलु उपचारको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । प्याजले हैजामा फाइदा गर्छ।
१८. ऊर्जा बढाउनुहोस्
प्याजमा फाइबर हुन्छ, जसले पाचन प्रक्रियालाई सुस्त बनाउँछ। जसले गर्दा शरीरमा उर्जा रहन्छ । थप रूपमा, प्याजमा इनुलिन (स्टार्च युक्त पदार्थ) हुन्छ, जसले शरीरका कार्यहरू सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्दछ।
१९. स्वस्थ मस्तिष्क
एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले भरिपूर्ण प्याज मस्तिष्कका लागि पनि राम्रो हुन्छ । यसले मस्तिष्कमा विषाक्त पदार्थहरू जम्मा हुन दिँदैन। थप रूपमा, यसमा सल्फर पनि हुन्छ, जसले उमेर बढ्दै जाँदा स्मरणशक्ति घटाउनबाट रोक्छ। शोधकर्ताहरुका अनुसार यदि तपाइँ प्याजका यी सबै फाइदाहरू प्राप्त गर्न चाहनुहुन्छ भने प्याज पकाउनुको सट्टा काँचो खानुहोस्।
२०. अक्सिडेटिभ तनाव विरुद्ध लड्दै
चीनमा गरिएको एक अनुसन्धान अनुसार प्याजको जुस पिउनाले अक्सिडेटिभ तनाव कम हुन्छ । साथै, प्याजमा पाइने क्वेर्सेटिनको गुणले गर्दा अक्सिडेटिभ तनावबाट हुने रोगबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ। थप रूपमा, प्याजमा पाइने एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुणहरूले अक्सिडेटिभ तनावको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ।
२१. मिर्गौलाको पत्थरी
यदि कसैलाई मिर्गौलाको पत्थरीको समस्या छ भने प्याज उपयोगी हुन्छ । यो आयुर्वेदिक औषधि जस्तै काम गर्दछ। प्याजले मिर्गौलाको पत्थरी मात्र निकाल्दैन, पेट सफा पनि गर्छ । पत्थरी हटाउन प्याजको रसमा चिनी मिसाएर पिउन सकिन्छ । यो धेरै हदसम्म फाइदाजनक हुन सक्छ।
२२. UTI बाट राहत
अधिकांश महिलाले युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सन (यूटीआई) अर्थात युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सनको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पिसाब गर्दा पिसाब नलीमा जलन हुने गर्छ । गम्भीर अवस्थामा, दुखाइसँगै ज्वरो पनि आउँछ। यस्तो अवस्थामा प्याजको सेवन फाइदाजनक हुन्छ । यसमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण हुन्छ, जसले संक्रमण गराउने ब्याक्टेरियालाई मार्न सक्छ। 100 ग्राम प्याजलाई 600 मिलीलीटर पानीमा पानी आधा नभएसम्म उमाल्नुहोस्। त्यसपछि यो पानी पिउनुहोस्। एक हप्तासम्म यो घरेलु उपाय अपनाएमा UTI बाट आराम मिल्छ ।
आउनुहोस्, छालाको लागि प्याज कसरी फाइदाजनक छ भन्ने बारे जानौं।
छालाको लागि प्याजका फाइदाहरू
२३. चम्किलो छालाको लागि
चम्किलो र फुल्ने छालाका लागि भिटामिन-ए, सी र ई आवश्यक हुन्छ र यी सबै गुण प्याजमा पाइन्छ। यी सबै भिटामिनहरू मिलेर छालामा फ्री रेडिकलको कारण समयभन्दा पहिले चाउरी हुने जोखिमलाई कम गर्छ। यसबाहेक प्याजले एन्टिसेप्टिकको रूपमा पनि काम गर्न सक्छ, जसले गर्दा क्षतिग्रस्त छालालाई ब्याक्टेरियाबाट सुरक्षित राख्छ। यहाँ हामी प्याजसँग फेस प्याक बनाउने तरिका बताइरहेका छौं।
सामाग्री:
१ दुई चम्चा चना
२ डेढ चम्चा प्याजको रस
३ आधा चम्मच दूध
४ जायफल को एक चुटकी
प्रयोग विधि:
यी सबै सामग्रीहरू मिसाएर गाढा पेस्ट बनाउनुहोस्। यदि पेस्ट धेरै गाढा भयो भने, त्यसमा अलिकति दूध थप्न सकिन्छ।
त्यसपछि अनुहारलाई राम्ररी सफा गर्नुहोस् र यो पेस्ट अनुहार र घाँटीमा लगाउनुहोस्।
फेसप्याक सुख्खा भएपछि अलिकति दूध लिनुहोस् र हल्का हातले अनुहारमा मालिस गर्दा निकाल्नुहोस्।
यो मास्कले अनुहारलाई चम्किलो मात्र बनाउँदैन, एक्सफोलिएट पनि बनाउँछ।
नोट: यदि फेसप्याकबाट प्याजको गन्ध बढी आइरहेको छ भने तपाईले त्यसमा केही थोपा ल्याभेन्डर एसेन्शियल आयल मिसाउन सक्नुहुन्छ।
२४. पिम्पल्स
प्याजमा एन्टिसेप्टिक, एन्टिमाइक्रोबियल, एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ भन्ने कुरा तपाईलाई थाहा छ । यी सबै गुणका कारण प्याज छालाका लागि फाइदाजनक हुन्छ । यसले न त पिम्पल निम्त्याउँछ न त छालासँग सम्बन्धित कुनै रोग । यहाँ थाहा पाउनुहोस् पिम्पलको लागि प्याजबाट बनाइएको फेस प्याक:
सामाग्री:
१ एक चम्मच प्याजको रस
२ एक चम्मच जैतून का तेल
प्रयोग विधि:
यी दुवै सामग्री मिलाएर अनुहारमा लगाउनुहोस्।
यसलाई करिब २० मिनेटसम्म छोड्नुहोस् र त्यसपछि अनुहार धुनुहोस्।
२५. एन्टी-एजिंग
प्याजमा पाइने भिटामिन ए, सी र ईले छालालाई सूर्यको हानिकारक पराबैंगनी किरणहरूबाट बचाउँछ। फ्री रेडिकलको प्रभावलाई पनि कम गर्नुहोस्। यी फ्री रेडिकलका कारण छालामा अकालमा चाउरी पर्न थाल्छ । आउनुहोस्, चाउरीपनाबाट छुटकारा पाउन प्याजको प्रयोग गर्ने तरिका जानौं।
सामाग्री:
ताजा प्याजको रस (आवश्यकता अनुसार)
प्रयोग विधि:
यो जुसले अनुहार मसाज गर्नुहोस्। यसो गर्दा अनुहारमा रगतको परिसंचरण राम्रो हुन्छ र छाला पहिलेको भन्दा जवान, सुन्दर र चम्किलो देखिनेछ।
२६. कीराको टोकाइको उपचार
कहिलेकाहीँ कीरा वा लामखुट्टेले टोक्छ। यसले छालामा दागहरू छोड्छ। यसबाट राहत पाउनका लागि प्याजको टुक्रालाई प्रभावित भागमा रगड्न सकिन्छ। प्याजमा पाइने एन्टी-इन्फ्लेमेटरी गुणले पोलेको, काट्ने, चिलाउने र सुन्निने समस्याबाट राहत दिन्छ।
२७. कालो दाग र पिग्मेन्टेसनबाट राहत
प्याजमा पाइने फाइटोन्यूट्रिएन्ट र एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले छालामा रहेको फोहोरलाई हटाएर चम्किलो बनाउँछ। यसले कालो दाग मात्र हटाउँदैन, पिग्मेन्टेसनको समस्या पनि केही हदसम्म कम गर्छ।
सामाग्री:
२-३ चम्मच प्याजको रस
२-३ चम्मच ताजा दही
कुनै पनि आवश्यक तेल (वैकल्पिक)
प्रयोग विधि:
यी सामग्रीहरू सँगै मिलाउनुहोस्।
त्यसपछि यसलाई अनुहारमा लगाउनुहोस् र लगभग 10-15 मिनेटसम्म मसाज गर्नुहोस्।
यदि तपाइँ राम्रो परिणाम चाहनुहुन्छ भने, तपाइँ यसलाई दैनिक गर्न सक्नुहुन्छ।
२८. मुसा को लागि
प्याजको रसमा एसिडिटी र केही केमिकल हुन्छ, जसले मुसाबाट छुटकारा पाउन सक्छ। तपाईले के गर्नु पर्छ ताजा प्याजको रस मुसामा लगाउनु हो। त्यसपछि जुसलाई आफैं मुसामा अवशोषित हुन दिनुहोस्। एक महिनासम्म यसो गरेमा जराबाट मुसा हटाउन सकिन्छ ।
लेखको अर्को भागमा हामी कपालको लागि प्याजको फाइदाहरू बताइरहेका छौं।
कपालका लागि प्याजका फाइदाहरू
२९. लामो कपाल
प्याजमा सल्फर र केराटिन जस्ता पोषक तत्वहरू पाइन्छ, जुन कपालको लागि आवश्यक हुन्छ। प्याजको रस कपालमा लगाउँदा कपाल लामो, बाक्लो र बलियो बन्न सक्छ। सल्फरले टाउकोमा कोलाजेन बनाउँछ, जसले कोशिकाहरूको वृद्धि गराउँछ र कपाललाई जराबाट बलियो बनाउँछ। केही अनुसन्धानले प्याजको रसले कपाल धुँदा राम्रो कपाल बढ्ने कुरा पनि बताउँछ।
प्रयोग विधि:
प्याजको रसले टाउको र कपालमा मालिस गर्नुहोस्। कपाललाई करिब २० मिनेटसम्म यसरी छोड्नुहोस् र त्यसपछि राम्रो स्याम्पुले कपाल धुनुहोस्।
३०.डन्डीफोर
धेरैलाई डन्डीफोरको समस्या हुन्छ । विशेषगरी जाडोमा यो समस्या बढी हुन्छ । यसबाट बच्न, तपाईं प्याज प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। यसले डन्डीफोर निम्त्याउने ब्याक्टेरियालाई मार्छ। डन्डीफोरबाट छुटकारा पाउन प्याजको फेसप्याक प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
सामाग्री:
तीन चम्चा मेथी दाना
दुई चम्मच प्याजको रस
प्रयोग विधि:
मेथीको दाना रातभर पानीमा भिजाउनुहोस्।
अर्को बिहान तिनीहरूलाई पिसनुहोस र गाढा पेस्ट बनाउनुहोस ।
त्यसपछि त्यसमा प्याजको रस मिसाएर कपालमा लगाउनुहोस ।
यसलाई लगभग 30 मिनेटको लागि छोडिदिनुहोस्l
अनि सफा पानीले सफा गर्नुहोसl
१२. ज्वरो र खोकी
ज्वरो आएमा प्याजलाई घरेलु उपचारको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसको प्रयोगले ज्वरोबाट धेरै हदसम्म राहत दिन्छ। आज पनि धेरै मानिसहरूले परम्परागत रूपमा ज्वरो र खोकीको लागि प्याज प्रयोग गर्छन्। यति मात्र होइन, कतिपयलाई नाकबाट रगत बग्ने समस्या हुन्छ, उनीहरुका लागि प्याजको धुवाँ फाइदाजनक हुन्छ । अर्कोतर्फ प्याजको रसमा मह मिसाएर खाँदा रुघाखोकीमा आराम मिल्छ । प्याज खानुका फाइदाहरूमा ज्वरो र खोकीबाट पनि राहत मिल्छ। अहिले यस सम्बन्धमा थप वैज्ञानिक अनुसन्धान आवश्यक छ ।
१३. रजोनिवृत्ति मा उपयोगी
रजोनिवृत्तिको समयमा, महिलाहरूलाई धेरै शारीरिक समस्याहरू छन्। यस्तो अवस्थामा प्याज उनीहरुका लागि फाइदाजनक हुन सक्छ । रजोनिवृत्तिको समयमा महिलाको हड्डी सबैभन्दा बढी प्रभावित हुन्छ। यस्तो अवस्थामा प्याजको रस सेवन गर्दा हड्डीको घनत्व बढ्छ। एनसीबीआईको वेबसाइटमा प्रकाशित अनुसन्धान पत्रमा प्याजको रस रजोनिवृत्तिमा फाइदाजनक रहेको पनि बताइएको छ । अध्ययनले प्याजको रस पिउने ५० वर्षभन्दा माथिका महिलाहरूमा हिप भाँच्ने सम्भावना २० प्रतिशत कम हुने देखाएको छ । यसै आधारमा रजोनिवृत्तिको समयमा प्याजको प्रयोग लाभदायक हुन्छ भन्न सकिन्छ।
१४. राम्रो श्वासनली
यदि कसैलाई दम जस्ता श्वासप्रश्वास सम्बन्धी समस्या छ भने प्याजको सेवन गर्न सकिन्छ । यसले इन्फ्लेमेटरी जस्तै काम गर्छ। साथै, यसमा ओमेगा-३ फ्याटी एसिड हुन्छ, जुन दम र एलर्जी राइनाइटिस जस्ता समस्याहरूको लागि राम्रो हुन्छ। यसलाई दैनिक आहारमा समावेश गर्न सकिन्छ। चाहे तरकारीमा हालेर खाइयोस् वा सलादको रूपमा खाइन्छ । यो सबै हिसाबले लाभदायक साबित हुनेछ। प्याजको फाइदाहरूमा श्वासनलीको राम्रो काम पनि समावेश छ।
१५. राम्रो निद्रा
यस लेखमा पहिले उल्लेख गरिएझैं प्याजमा प्रीबायोटिक्स हुन्छ, जसले राम्रो निद्रा लिन र तनाव कम गर्न मद्दत गर्दछ। प्याज खानाले पेटमा राम्रो ब्याक्टेरियालाई बढावा दिन्छ, जसले आहार फाइबरलाई पचाउँछ, जसले पेटलाई स्वस्थ राख्छ र मेटाबोलिक उप-उत्पादनहरू उत्पादन गर्दछ। यी उपउत्पादनहरूले मस्तिष्कको कार्यलाई सुधार गर्न र राम्रो निद्रालाई बढावा दिन सक्छ। प्याजको औषधीय गुणले राम्रो निद्रा पनि समावेश गर्दछ।
१६. रगत जम्दैन
प्याजमा रुटिन नामक तत्व हुन्छ, जसले शरीरमा रगत जम्न दिँदैन । एक अध्ययनले पत्ता लगायो कि रुटिनले एन्टिथ्रोम्बोटिकको रूपमा काम गर्छ, जसले रगत जम्ने खतरा कम गर्छ। यी रगत थक्काहरू धमनी र नसहरूमा बन्न सक्छन्। केही इन्जाइमहरू उत्पादन हुन्छन् जब क्लटहरू बन्छन्, र दिनचर्याले यी इन्जाइमहरूलाई रोक्न मद्दत गर्दछ।
१७. हैजा को उपचार
रुघाखोकी, कान दुख्ने र क्यान्सरजस्ता रोग लागेपछि अब हामी हैजाको कुरा गर्छौं । अनुसन्धानले प्याजमा यस्ता गुणहरू हुने गरेको पाइएको छ, जसले हैजालाई केही हदसम्म निको पार्न सक्छ । यसमा ब्याक्टेरियल गुण हुन्छ। त्यसैले प्याजलाई हैजाको घरेलु उपचारको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । प्याजले हैजामा फाइदा गर्छ।
१८. ऊर्जा बढाउनुहोस्
प्याजमा फाइबर हुन्छ, जसले पाचन प्रक्रियालाई सुस्त बनाउँछ। जसले गर्दा शरीरमा उर्जा रहन्छ । थप रूपमा, प्याजमा इनुलिन (स्टार्च युक्त पदार्थ) हुन्छ, जसले शरीरका कार्यहरू सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्दछ।
१९. स्वस्थ मस्तिष्क
एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले भरिपूर्ण प्याज मस्तिष्कका लागि पनि राम्रो हुन्छ । यसले मस्तिष्कमा विषाक्त पदार्थहरू जम्मा हुन दिँदैन। थप रूपमा, यसमा सल्फर पनि हुन्छ, जसले उमेर बढ्दै जाँदा स्मरणशक्ति घटाउनबाट रोक्छ। शोधकर्ताहरुका अनुसार यदि तपाइँ प्याजका यी सबै फाइदाहरू प्राप्त गर्न चाहनुहुन्छ भने प्याज पकाउनुको सट्टा काँचो खानुहोस्।
२०. अक्सिडेटिभ तनाव विरुद्ध लड्दै
चीनमा गरिएको एक अनुसन्धान अनुसार प्याजको जुस पिउनाले अक्सिडेटिभ तनाव कम हुन्छ । साथै, प्याजमा पाइने क्वेर्सेटिनको गुणले गर्दा अक्सिडेटिभ तनावबाट हुने रोगबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ। थप रूपमा, प्याजमा पाइने एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुणहरूले अक्सिडेटिभ तनावको प्रभावलाई कम गर्न सक्छ।
२१. मिर्गौलाको पत्थरी
यदि कसैलाई मिर्गौलाको पत्थरीको समस्या छ भने प्याज उपयोगी हुन्छ । यो आयुर्वेदिक औषधि जस्तै काम गर्दछ। प्याजले मिर्गौलाको पत्थरी मात्र निकाल्दैन, पेट सफा पनि गर्छ । पत्थरी हटाउन प्याजको रसमा चिनी मिसाएर पिउन सकिन्छ । यो धेरै हदसम्म फाइदाजनक हुन सक्छ।
२२. UTI बाट राहत
अधिकांश महिलाले युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सन (यूटीआई) अर्थात युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सनको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पिसाब गर्दा पिसाब नलीमा जलन हुने गर्छ । गम्भीर अवस्थामा, दुखाइसँगै ज्वरो पनि आउँछ। यस्तो अवस्थामा प्याजको सेवन फाइदाजनक हुन्छ । यसमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण हुन्छ, जसले संक्रमण गराउने ब्याक्टेरियालाई मार्न सक्छ। 100 ग्राम प्याजलाई 600 मिलीलीटर पानीमा पानी आधा नभएसम्म उमाल्नुहोस्। त्यसपछि यो पानी पिउनुहोस्। एक हप्तासम्म यो घरेलु उपाय अपनाएमा UTI बाट आराम मिल्छ ।
आउनुहोस्, छालाको लागि प्याज कसरी फाइदाजनक छ भन्ने बारे जानौं।
छालाको लागि प्याजका फाइदाहरू
२३. चम्किलो छालाको लागि
चम्किलो र फुल्ने छालाका लागि भिटामिन-ए, सी र ई आवश्यक हुन्छ र यी सबै गुण प्याजमा पाइन्छ। यी सबै भिटामिनहरू मिलेर छालामा फ्री रेडिकलको कारण समयभन्दा पहिले चाउरी हुने जोखिमलाई कम गर्छ। यसबाहेक प्याजले एन्टिसेप्टिकको रूपमा पनि काम गर्न सक्छ, जसले गर्दा क्षतिग्रस्त छालालाई ब्याक्टेरियाबाट सुरक्षित राख्छ। यहाँ हामी प्याजसँग फेस प्याक बनाउने तरिका बताइरहेका छौं।
सामाग्री:
१ दुई चम्चा चना
२ डेढ चम्चा प्याजको रस
३ आधा चम्मच दूध
४ जायफल को एक चुटकी
प्रयोग विधि:
यी सबै सामग्रीहरू मिसाएर गाढा पेस्ट बनाउनुहोस्। यदि पेस्ट धेरै गाढा भयो भने, त्यसमा अलिकति दूध थप्न सकिन्छ।
त्यसपछि अनुहारलाई राम्ररी सफा गर्नुहोस् र यो पेस्ट अनुहार र घाँटीमा लगाउनुहोस्।
फेसप्याक सुख्खा भएपछि अलिकति दूध लिनुहोस् र हल्का हातले अनुहारमा मालिस गर्दा निकाल्नुहोस्।
यो मास्कले अनुहारलाई चम्किलो मात्र बनाउँदैन, एक्सफोलिएट पनि बनाउँछ।
नोट: यदि फेसप्याकबाट प्याजको गन्ध बढी आइरहेको छ भने तपाईले त्यसमा केही थोपा ल्याभेन्डर एसेन्शियल आयल मिसाउन सक्नुहुन्छ।
२४. पिम्पल्स
प्याजमा एन्टिसेप्टिक, एन्टिमाइक्रोबियल, एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ भन्ने कुरा तपाईलाई थाहा छ । यी सबै गुणका कारण प्याज छालाका लागि फाइदाजनक हुन्छ । यसले न त पिम्पल निम्त्याउँछ न त छालासँग सम्बन्धित कुनै रोग । यहाँ थाहा पाउनुहोस् पिम्पलको लागि प्याजबाट बनाइएको फेस प्याक:
सामाग्री:
१ एक चम्मच प्याजको रस
२ एक चम्मच जैतून का तेल
प्रयोग विधि:
यी दुवै सामग्री मिलाएर अनुहारमा लगाउनुहोस्।
यसलाई करिब २० मिनेटसम्म छोड्नुहोस् र त्यसपछि अनुहार धुनुहोस्।
२५. एन्टी-एजिंग
प्याजमा पाइने भिटामिन ए, सी र ईले छालालाई सूर्यको हानिकारक पराबैंगनी किरणहरूबाट बचाउँछ। फ्री रेडिकलको प्रभावलाई पनि कम गर्नुहोस्। यी फ्री रेडिकलका कारण छालामा अकालमा चाउरी पर्न थाल्छ । आउनुहोस्, चाउरीपनाबाट छुटकारा पाउन प्याजको प्रयोग गर्ने तरिका जानौं।
सामाग्री:
ताजा प्याजको रस (आवश्यकता अनुसार)
प्रयोग विधि:
यो जुसले अनुहार मसाज गर्नुहोस्। यसो गर्दा अनुहारमा रगतको परिसंचरण राम्रो हुन्छ र छाला पहिलेको भन्दा जवान, सुन्दर र चम्किलो देखिनेछ।
२६. कीराको टोकाइको उपचार
कहिलेकाहीँ कीरा वा लामखुट्टेले टोक्छ। यसले छालामा दागहरू छोड्छ। यसबाट राहत पाउनका लागि प्याजको टुक्रालाई प्रभावित भागमा रगड्न सकिन्छ। प्याजमा पाइने एन्टी-इन्फ्लेमेटरी गुणले पोलेको, काट्ने, चिलाउने र सुन्निने समस्याबाट राहत दिन्छ।
२७. कालो दाग र पिग्मेन्टेसनबाट राहत
प्याजमा पाइने फाइटोन्यूट्रिएन्ट र एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले छालामा रहेको फोहोरलाई हटाएर चम्किलो बनाउँछ। यसले कालो दाग मात्र हटाउँदैन, पिग्मेन्टेसनको समस्या पनि केही हदसम्म कम गर्छ।
सामाग्री:
२-३ चम्मच प्याजको रस
२-३ चम्मच ताजा दही
कुनै पनि आवश्यक तेल (वैकल्पिक)
प्रयोग विधि:
यी सामग्रीहरू सँगै मिलाउनुहोस्।
त्यसपछि यसलाई अनुहारमा लगाउनुहोस् र लगभग 10-15 मिनेटसम्म मसाज गर्नुहोस्।
यदि तपाइँ राम्रो परिणाम चाहनुहुन्छ भने, तपाइँ यसलाई दैनिक गर्न सक्नुहुन्छ।
२८. मुसा को लागि
प्याजको रसमा एसिडिटी र केही केमिकल हुन्छ, जसले मुसाबाट छुटकारा पाउन सक्छ। तपाईले के गर्नु पर्छ ताजा प्याजको रस मुसामा लगाउनु हो। त्यसपछि जुसलाई आफैं मुसामा अवशोषित हुन दिनुहोस्। एक महिनासम्म यसो गरेमा जराबाट मुसा हटाउन सकिन्छ ।
लेखको अर्को भागमा हामी कपालको लागि प्याजको फाइदाहरू बताइरहेका छौं।
कपालका लागि प्याजका फाइदाहरू
२९. लामो कपाल
प्याजमा सल्फर र केराटिन जस्ता पोषक तत्वहरू पाइन्छ, जुन कपालको लागि आवश्यक हुन्छ। प्याजको रस कपालमा लगाउँदा कपाल लामो, बाक्लो र बलियो बन्न सक्छ। सल्फरले टाउकोमा कोलाजेन बनाउँछ, जसले कोशिकाहरूको वृद्धि गराउँछ र कपाललाई जराबाट बलियो बनाउँछ। केही अनुसन्धानले प्याजको रसले कपाल धुँदा राम्रो कपाल बढ्ने कुरा पनि बताउँछ।
प्रयोग विधि:
प्याजको रसले टाउको र कपालमा मालिस गर्नुहोस्। कपाललाई करिब २० मिनेटसम्म यसरी छोड्नुहोस् र त्यसपछि राम्रो स्याम्पुले कपाल धुनुहोस्।
३०.डन्डीफोर
धेरैलाई डन्डीफोरको समस्या हुन्छ । विशेषगरी जाडोमा यो समस्या बढी हुन्छ । यसबाट बच्न, तपाईं प्याज प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। यसले डन्डीफोर निम्त्याउने ब्याक्टेरियालाई मार्छ। डन्डीफोरबाट छुटकारा पाउन प्याजको फेसप्याक प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
सामाग्री:
तीन चम्चा मेथी दाना
दुई चम्मच प्याजको रस
प्रयोग विधि:
मेथीको दाना रातभर पानीमा भिजाउनुहोस्।
अर्को बिहान तिनीहरूलाई पिसनुहोस र गाढा पेस्ट बनाउनुहोस ।
त्यसपछि त्यसमा प्याजको रस मिसाएर कपालमा लगाउनुहोस ।
यसलाई लगभग 30 मिनेटको लागि छोडिदिनुहोस्l
अनि सफा पानीले सफा गर्नुहोसl
हामी आशा गर्छौं कि यो लेख तपाईंको लागि लाभदायक साबित हुनेछ।