के तपाइँ लाई थाहा छ? कम सुत्नुको  बेफाइदा

  

आजकल मानिसहरु निन्द्रा बिर्सेर या त आफ्नो काममा व्यस्त हुन्छन् वा स्मार्ट फोनमा व्यस्त हुन्छन् । पर्याप्त निद्रा राम्रो स्वास्थ्यको लागि पोषक तत्व, खाना र पानी जस्तै महत्त्वपूर्ण छ। पर्याप्त निद्रा नपुग्दा स्वास्थ्यमा धेरै समस्या आउन सक्छ । स्टाइलक्रेसको यस लेखमा, हामी कम सुत्ने हानिहरूको विवरण दिइरहेका छौं। यहाँ कम सुत्नुको बेफाइदासँगै दिनमा कति सुत्ने भन्ने बारेमा पनि जानकारी दिइएको छl 

कम सुत्नुको  हानि बारे जानकारी संग लेख सुरु गरौं।

सामग्रीको तालिका

• कम सुत्नुको  बेफाइदा

• तपाईलाई कति निन्द्रा चाहिन्छ?

कम सुत्नुको बेफाइदा

अपर्याप्त निद्रा वा बरु, कम निद्राको हानि मानसिक र शारीरिक रूपमा देख्न सकिन्छ। यहाँ हामी कम सुत्नुका बेफाइदाहरु बताइरहेका छौँ ।

१. कमजोर प्रतिरक्षा

कम निद्राका कारण रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता मात्र नभई समग्र स्वास्थ्यमा समेत असर पर्ने विश्वास गरिन्छ । एनसीबीआई (नेशनल सेन्टर फर बायोटेक्नोलोजी इन्फर्मेसन) को वेबसाइटका अनुसार निद्राको प्रतिरक्षा प्रक्रियासँग बलियो सम्बन्ध छ। यस कारणले भनिन्छ कि यदि कसैले लामो समयसम्म पर्याप्त निद्रा नलागेमा उसलाई इम्युनोडेफिशियन्सी (प्रतिरक्षा प्रणालीको कमजोरी) हुन सक्छ।

अनुसन्धानमा भनिएको छ कि रातमा निद्रा नलाग्ने वा राम्रोसँग नसुत्नुले तनावको अवस्थालाई संकेत गर्छ। यस्तो अवस्थामा, कम निद्रा र तनाव दुवै एकसाथ काम गर्न प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर गर्न र सामान्य स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। अध्ययनहरूले लगातार देखाउँछन् कि निद्राले आक्रमणकारी एन्टिजेनहरू ( विश्वसनीय स्रोत) विरुद्ध कार्य गरेर अनुकूल प्रतिरक्षा प्रतिक्रियालाई बढावा दिन्छ ।

अनुसन्धानमा यो पनि उल्लेख गरिएको छ कि रोगहरूबाट बचाउने खोपले पनि कम सुत्ने मानिसहरूमा राम्रोसँग काम गर्दैन। भ्याक्सिन लगाएपछि पनि रोगबाट बच्नुको सट्टा व्यक्ति त्यो रोगप्रति बढी संवेदनशील हुन सक्छ । अध्ययनले देखाउँछ कि कम निद्राको कारण, प्रतिरक्षा प्रणाली भ्याक्सिन द्वारा सक्रिय हुन्छ, तर ब्याक्टेरिया र भाइरस विरुद्ध सुरक्षा गर्ने क्षमता गुमाउँछ।

२. मुड स्विंगहरू

कम सुत्नुको हानिमा खराब मुड पनि समावेश हुन सक्छ । वास्तवमा, निद्राको कमी र निद्राको गुणस्तर हाम्रो मस्तिष्कको कामसँग मात्र नभई हाम्रा भावनाहरूसँग पनि प्रत्यक्ष रूपमा सम्बन्धित छ, जसले हाम्रो मुडलाई पनि असर गर्न सक्छ।

अनुसन्धानका अनुसार एक सामान्य व्यक्तिलाई मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य कायम राख्न हरेक रात कम्तिमा सातदेखि आठ घण्टा सुत्न आवश्यक हुन्छ । अपर्याप्त निन्द्रा भएमा मुडमा परिवर्तन आउँछ र व्यक्ति चिडचिडा हुन सक्छ। साथै, यसले चिन्ता, डिप्रेसन र मुड स्विङजस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।

यदि अनुसन्धानलाई विश्वास गर्ने हो भने, निद्राको कमीले वयस्क, किशोर र बालबालिकाको मुडलाई असर गर्छ। खराब मुडका कारण मानसिक स्थितिमा पनि नकारात्मक असर पर्न सक्छ । यसले आक्रामकता मात्र बढाउँदैन, तर छिटो रिस उठाउन पनि सक्छ।

३. प्रजनन क्षमता

कम सुत्नुको एउटा नोक्सान भनेको प्रजनन क्षमतामा पर्ने नराम्रो असर हो । वास्तवमा, निरन्तर निद्राको कमीले शुक्रकीटको संख्या र तिनीहरूको बाँच्ने दर अर्थात् जीवित रहने दर पनि कम हुन सक्छ। साथै, कम निद्राले एन्टिस्पर्म एन्टिबडीको स्तर बढाउँछ, जसले शुक्राणुहरूलाई थप क्षति पुर्‍याउँछ। यसले प्रजनन क्षमतालाई पनि असर गर्न सक्छ।

महिलाहरूमा गरिएको अर्को अनुसन्धानमा यो पुष्टि भएको छ कि निद्राको कमी वा अनिद्राको समस्याले पुरुषको तुलनामा महिलाहरूलाई बढी असर गर्छ। वास्तवमा, निद्राको कमीले महिलाको गर्भधारण गर्ने क्षमता र प्रजनन हार्मोन दुवैलाई असर गर्छ। साथै, कम निद्राले मासिक धर्म, गर्भावस्था, रजोनिवृत्ति लाई नकारात्मक असर पार्न सक्छ ।

४. मोटोपना समस्या

लगातार निद्राको कमी वा खराब निद्राको गुणस्तरले पनि मोटोपनको जोखिम बढाउन सक्छ । यस विषयमा गरिएको अनुसन्धानका अनुसार ५ घण्टा वा सोभन्दा कम समय सुत्दा बीएमआई (बडी मास इन्डेक्स) अर्थात् शरीरमा बोसो बढ्छ । कम सुत्ने मात्र होइन, निद्रामा गडबडीका कारण पछि मोटोपनाको जोखिम हुन्छ।

अनुसन्धानले यो पनि पत्ता लगाएको छ कि ghrelin, भोक बढाउने हर्मोन निद्राको कमी संग पनि बढ्छ। यति मात्र होइन, लेप्टिन अर्थात् हर्मोनको मात्रा कम भएका कारणले खानामा सन्तुष्टि महसुस गराउने हर्मोनका कारण घटना सुरु हुन्छ । जसका कारण राति बारम्बार खाने इच्छा हुन्छ र शरीरमा अतिरिक्त क्यालोरी जम्मा हुन थाल्छ, जसले बोसो बढाउन सक्छ। यस कारणले गर्दा कम निद्राले मोटोपनाको जोखिम बढाउँछ भनिन्छ ।

५. अवसाद

अपर्याप्त निद्रा पनि डिप्रेसनको समस्याको एउटा कारण हो । निद्रा र डिप्रेसनमा गरिएको अनुसन्धानमा पनि यो कुरा पुष्टि भएको छ । अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ कि कम निद्राले डिप्रेसनको जोखिम २५ देखि ३८ प्रतिशतले बढाउँछ। कम निद्राले मूड स्विङको सम्भावना पनि बढाउँछ, जुन डिप्रेसनको लक्षण हो (  विश्वसनीय स्रोत )। साथै, खराब गुणस्तरको निद्राले हाम्रो मस्तिष्क प्रणालीमा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ, जसले खराब मुड र डिप्रेसन निम्त्याउन सक्छ।

६. बुढेसकालको समस्या

उमेर नपुग्नु अर्थात् छालामा बुढ्यौली देखिने लक्षणहरू अपर्याप्त निद्राको कारणले पनि हुन सक्छ। एक अनुसन्धानका अनुसार, निद्राको कमीले फाइन लाइनहरू, असमान पिग्मेन्टेसन र छालाको लोचमा कमी ल्याउन सक्छ। अनुसन्धानले यो पनि पुष्टि गर्छ कि अपर्याप्त निन्द्रा लिने व्यक्तिहरू धेरै थकित देखिन्छन्, पलकहरू लुकेका छन्, रातो र पोथी आँखाहरू छन्। साथै आँखा मुनि कालो घेरा , फिक्का छाला र अधिक चाउरीपना देखा पर्छन्।

७. रक्तचाप समस्या

कम निद्रा र कम निद्राका कारण पनि उच्च रक्तचापको समस्या हुन सक्छ । अनुसन्धानले देखाउँछ कि निद्राको कमी, छोटो निद्रा अवधि र खराब निद्रा गुणस्तर सबै उच्च रक्तचापसँग सम्बन्धित छन्। वास्तवमा, निद्राको कमी वा निद्राको गुणस्तरमा परिवर्तनले न्यूरोबायोलॉजिकल र फिजियोलोजिकल तनावको रूपमा कार्य गर्दछ, मस्तिष्कको कार्यहरू बिगार्छ। यसले उच्च रक्तचाप अर्थात् रक्तचापको समस्याको जोखिम पनि बढाउन सक्छ।

८. क्यान्सर

कम निद्राको हानिमा क्यान्सर पनि समावेश हुन सक्छ। एक अनुसन्धानका अनुसार कम समयको निन्द्रा वा कम निद्राले क्यान्सर निम्त्याउने ट्युमरको जोखिम बढाउँछ । निद्रा नपुग्दा स्तन क्यान्सरको जोखिम बढी हुने अनुसन्धानले उल्लेख गरेको छ । वास्तवमा, पर्याप्त निद्राले हर्मोन मेलाटोनिनको स्तर बढाउन सक्छ, जसमा एन्टिप्रोलिफेरेटिव प्रभाव हुन्छ। antiproliferative प्रभाव क्यान्सर कोशिकाहरु को गठन रोक्न मद्दत गर्न सक्छ। यस्तो अवस्थामा मानिसले कम निद्रा लिएमा मेलाटोनिनको स्तर प्रभावित भएर क्यान्सरको जोखिम बढ्न सक्छ।

९. पाचन समस्या

कम गुणस्तरको निद्राले व्यक्तिलाई मानसिक रूपमा मात्र असर गर्दैन, तर यसको प्रभाव पाचन विकारको रूपमा पनि देख्न सकिन्छ । यो एक अनुसन्धानमा उल्लेख गरिएको छ कि निद्रामा गडबडीले पाचन विकार संगै धेरै प्रकारका आन्द्रा विकारहरु लाई ट्रिगर गर्दछ। यी विकारहरूमा ग्यास्ट्रोइंटेस्टाइनल विकारहरू समावेश छन् जस्तै एसिडिटी, पेप्टिक रोग, सूजन आन्द्रा रोग, कलेजो रोग, आदि ।

यसबाहेक पेटको माथिल्लो भागमा दुख्ने, पेट दुख्ने, भोक बढ्ने वा पेट फुल्ने, वाकवाकी लाग्ने, बान्ता हुने र ग्यास्ट्रिक एसिडको समस्या पनि निद्रा नपुग्दा हुन सक्छ। यति मात्र होइन, कम निद्राले ग्यास्ट्रोइंटेस्टाइनल डिसअर्डरका लक्षणहरू बिग्रन सक्छ , जसले जीवनको गुणस्तरलाई असर गर्छ।

पढ्न जारी राख्नुहोस्

यस लेखमा हामी कुन उमेरमा कति सुत्न आवश्यक छ भनी बताइरहेका छौं।

तपाईलाई कति निन्द्रा चाहिन्छ?

एक स्वस्थ बच्चा देखि वयस्क सम्म, २४  घण्टा मा विभिन्न निद्रा अवधि आवश्यक छ ( विश्वसनीय स्रोत)।

• नवजात शिशुले १६ देखि १८ घण्टा सुत्नुपर्छ

• बच्चाहरु को लागी १०देखि १२ घण्टा सुत्न आवश्यक छ

• किशोरकिशोरीहरूलाई ९ देखि १० घण्टा सुत्न आवश्यक छ

• वयस्कहरूले दिनमा ७ देखि ८ घण्टा सुत्नुपर्छ

निस्सन्देह, आहार र व्यायामले शरीरलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्दछ, तर यी सबैको साथसाथै पर्याप्त निद्रा पनि स्वस्थ जीवनशैलीको एक महत्त्वपूर्ण भाग हो। यसतर्फ अलिकति पनि लापरवाहीले भविष्यमा रोगको रुप लिन सक्छ । हामीले माथि नै भनिसकेका छौँ कि पर्याप्त निद्रा नपुग्दा समय नपुग्दै बुढ्यौली हुन सक्छ। भरपुर निन्द्रा लिनुहोस् र रोगहरूबाट आफूलाई जवान र ताजा राख्नुहोस्।

बारम्बार सोधिने प्रश्नहरू

के निद्राको कमीले तपाईलाई बिरामी बनाउन सक्छ?

हो, निद्राको कमीले तपाईंलाई बिरामी बनाउन सक्छ। यसका कारण प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर हुन्छ, जसका कारण धेरै प्रकारका संक्रमण र रोगहरू लाग्न सक्छन्। साथै कम निद्राले पनि पाचन समस्या बढाउन सक्छ।

हामी थकित हुँदा पनि किन सुत्न सक्दैनौं?

थकित भएर पनि निदाउन नसक्नु अनिद्रा जस्ता निद्रा विकारको लक्षण हुन सक्छ।

के निद्राले संक्रमणसँग लड्न मद्दत गर्छ?

हो, निद्राले संक्रमणसँग लड्न मद्दत गर्छ। वास्तवमा, राम्रो निद्राले प्रतिरक्षा बढाउन सक्छ र शरीरमा हानिकारक एन्टिजेनहरू विरुद्ध कार्य गर्दछ। यसले संक्रमणको जोखिम कम गर्न सक्छ।

हामी आशा गर्छौं कि यो लेख तपाईंको लागि लाभदायक साबित हुनेछ।